Schot in
informatiesamenleving
Aanbevolen: Semantiek op
stelselschaal
Jan van Til
Context is de missende schakel in onze veelheid aan
onderling intensief gekoppelde ICT-systemen. Dat maakt het rapport Semantiek
op stelselschaal voldoende duidelijk. Wie context stelselmatig
expliciteert, werkt van moment tot moment met betekenis op maat en komt
daardoor soepel en snel tot zinvolle activiteit. Zo komt er (weer) schot in
informatiesamenleving.
De vaart er in houden
Wie vlot een juiste betekenis
weet te geven aan een gebeurtenis, kan snel tot zinvolle actie komen. Hoe
rijker de beschikbare context, hoe vlotter genuanceerde betekenis valt toe te
kennen en zo door naar het starten van zinvolle activiteit. Zo werkt dat bij
mensen – al sinds mensenheugenis.
In hedendaagse dynamiek
vormen wij – burgers, bedrijven en overheidsinstellingen – met elkaar onze
informatiemaatschappij. Dag in, dag uit. En in alle denkbare en (snel)
wisselende verbanden willen wij soepel en vlot met elkaar verkeren: altijd,
overal en instantaan. Steeds geavanceerdere technologieën maken dat ook
daadwerkelijk mógelijk.
Toch loopt, gek genoeg, die
omgang maar al te vaak stroef en stroperig. Lang niet zo soepel en vlot als we
op grond van de technologische ontwikkelingen van de afgelopen decennia
verwachten! En dat leidt in onderlinge contacten tussen burgers, bedrijven en
overheid tot ergernis en irritatie, tot stagnatie en tot regelrechte
verspilling van middelen als (belasting)geld en tijd. Daar kan eigenlijk
iedereen wel over meepraten.
Semantiek op stelselschaal
Er mist iets. Maar wat? Wat
is de missende schakel? Wat zien we over het hoofd? Context! Context vormt de
missende schakel in onze veelheid aan onderling intensief gekoppelde
ICT-systemen.
Gelukkig ligt daar nu –
dankzij visie van Bureau Forum Standaardisatie – die parel, die veelbelovende
stap in goede richting: het rapport Semantiek
op stelselschaal [BFS, 2009]. Daarin wordt context als wezenlijke factor
aangewezen voor het toekennen van juiste betekenis, die op haar beurt bepalend
is voor zinvolle actie. Afgezien van de appendices telt het rapport vier
pagina’s en is daarmee weldadig kort! Toch doet deze beknoptheid de inhoud geen
geweld aan: de overige 66 pagina’s geven de lezer, waar nodig, prima steun ter
(verdere) inkleuring van de crux-in-vier-pagina’s.
Zoals gezegd zijn het
burgers, bedrijven en overheidsinstellingen die zich in alle denkbare en ook variërende
verbanden soepel en vlot met elkaar wensen te verstaan. Effectief en zonder
fratsen. Dat betekent heel eenvoudig dat de betekenis
van informatie in het verkeer tussen personen altijd helder moet zijn. Alleen
dan is er werkelijk sprake van semantische interoperabiliteit. Daarzonder is
verwarring troef en stagneert soepele en vlotte betekenisgeving en daarmee
zinvolle samenwerking tussen wie dan ook maar. U en ik, wij kennen dat vaak
maar al te goed en uit eigen ervaring.
Dat moet dus structureel
beter – en liefst voortvarend ook! Hoe? Semantiek
op stelselschaal wijst stevig richting. Het gaat om een stelselmatige kijk
op, zeg maar even, e-society waarin zowel burgers als bedrijven als ook
overheidsinstellingen een gelijkberechtigde positie hebben ten aanzien van
heldere betekenis van voor hen relevante informatie. Waarom? Om de dóórgaande
ontwikkeling van èn burgers èn bedrijven èn overheidsinstellingen in al hun
onderling afhankelijke en dynamische samenlevings- en samenwerkingsverbanden
ruim baan te geven. Immers: wie vlot een juiste betekenis weet te geven aan een
gebeurtenis, kan snel tot zinvolle actie komen.
Context stelselmatig expliciteren
Hoe je dat ‘regelt’? Door het
zo voor de hand liggende fenomeen context stelselmatig te expliciteren in onze
ICT-systemen. Context is de missende schakel! In onze veelheid aan intensief
gekoppelde ICT-systemen is de eminente rol die context speelt bij de vorming
van betekenis (en zo door naar zinvolle activiteit) jarenlang domweg over het
hoofd gezien! Haast onvoorstelbaar, maar waar. De ergernis en irritatie in veel
van onze onderlinge contacten wordt voor een belangrijk deel veroorzaakt door
sterk gekoppelde, maar context missende ICT-systemen die ons maar al te vaak in
verwarring over betekenis annex zinvolle actie achterlaten. De gevolgen?
Stagnatie in de ontwikkeling van informatiesamenleving. Verspilling van
(belasting)geld en tijd. Bedenk daarbij dat het uitgerekend deze (context
missende) ICT-systemen zijn die onze menselijke communicatie door de jaren heen
steeds intensiever zijn gaan intermediëren!
Voorgaande geldt, zoveel zal
duidelijk zijn, niet alleen voor contacten tussen overheid en
burgers/bedrijven. Nee, het geldt voor, letterlijk, àl onze gevarieerde en
variërende contacten: Burger – burger. Burger – bedrijf. Bedrijf – bedrijf.
Bedrijf – overheid. Overheid – overheid. Overheid – burger. Semantiek op stelselschaal gaat van A
tot Z over uzelf – open in verbinding met uw eigen informatiesamenleving!
Schot in informatiesamenleving
Het volle besef van het
belang van context geeft informatiesamenleving nieuwe vleugels en een zee van
ruimte om die vleugels uit te slaan! Ruimte om stagnatie en verspilling om te
zetten in een ontwikkelingssprong voor informatiesamenleving, in
lastenverlichting en kostenbesparingen. Met context als stelselmatig
vertrekpunt verdwijnt verwarring en valt betekenis van informatie helder op
haar natuurlijke plaats. En dat brengt schot in de dóórgaande ontwikkeling van
uw en mijn informatiesamenleving! Want: wie vlot een juiste betekenis weet te
geven aan een gebeurtenis, kan snel tot zinvolle actie komen. En dat is
broodnodig in hedendaagse dynamiek van informatiesamenleving waarin wij –
burgers, bedrijven en overheidsinstellingen – in alle denkbare en (snel)
wisselende verbanden soepel en vlot met elkaar willen verkeren: altijd, overal
en instantaan.
Maar we zijn er nog niet; er
moet nog veel gebeuren. De richting is met Semantiek
op stelselschaal alvast voldoende concreet gewezen. De met context gewonnen
ruimte moet nu daadwerkelijk worden ingevuld! Hoe? Met contextgeoriënteerde
infrastructurele informatievoorzieningen – sla het rapport er alstublieft (nog)
eens op na. En daar ligt een wezenlijke taak voor onze overheid. Dienstbaar aan
e-society waarin zowel burgers als bedrijven als ook overheidsinstellingen
volop participeren, zorgt onze overheid via contextgeoriënteerde
infrastructurele informatievoorzieningen voor gelijkberechtigde posities voor
iedere deelnemer met betrekking tot eenduidige betekenis van voor hen relevante
informatie.
Bureau Forum Standaardisatie:
Dank voor het aanwijzen van de missende schakel en voor de aangedragen
oplossingsrichtingen! Wat is uw volgende, doortastende, stap tot dóórgaande
ontwikkeling van uw en mijn informatiesamenleving?
Oktober
2009, 2009 © Jan van Til
Dit
artikel is, zij het in een andere vorm, ook gepubliceerd op de website van Digitaal
Bestuur (augustus 2009; opinie), Via Nova Architectura
(oktober 2009) en Emovere (juli
2009; review).