Doodgewoon
Jan van Til
Tal van zaken ervaren wij,
mensen, als doodgewoon. Elektriciteit bijvoorbeeld. We staan er geen seconde
bij stil. Niemand belt aan het einde van de dag met het nutsbedrijf om te
bedanken voor ongestoorde levering. We komen niet eens op het idee! Maar als zo’n voorziening uitvalt, stijgt onvrede pijlsnel en raken
we enorm geïrriteerd.
Zo ervaren we het
elektronisch uitwisselen van informatie tussen allerhande partijen tegenwoordig
ook als doodgewoon. Vrijwel niemand wil daar nog serieus bij stilstaan: ‘dat’
moet domweg werken!
Toch leiden onze talrijke en
geavanceerde informatievoorzieningen regelmatig tot verwarring en irritatie. De
bedoeling, de betekenis van de verstrekte informatie is maar al te vaak
onduidelijk. En dat resulteert in onbegrip of, nog erger, verkeerd begrip. Samenwerking
tussen partijen verloopt moeizaam, stagneert of staakt zelfs geheel.
Daar waar we substantiële
verbeteringen verwachten van hightech informatievoorzieningen waarover wij
vandaag de dag in zo ruime mate beschikken… daar ervaren wij storende
haperingen omdat we de verstrekte informatie zo vaak niet adequaat
en vlot weten te duiden.
Er is, met andere woorden,
iets ‘geks’ aan de hand. Daar waar het elektronisch uitwisselen van informatie an sich – inderdaad – kinderspel
is geworden, geldt dat nog (lang) niet voor de betekenis van uitgewisselde
informatie.
Langzamerhand wordt duidelijk
dat het ons niet zozeer te doen is om de trefzekere uitwisseling van informatie,
maar om de trefzekere uitwisseling van de betekenis ervan. Want het is de
betekenis die de effectiviteit van ons verdere (zakelijke) handelen bepaalt –
niet de informatie!
Daarvoor is de trefzekere
uitwisseling van informatie weliswaar een noodzakelijke voorwaarde, maar geen
voldoende voorwaarde. Er is méér nodig.
Als we niet tot trefzekere
uitwisseling van betekenis weten te komen, bloedt informatie-uitwisseling
uiteindelijk – doodgewoon – dood. Want wat hebben we aan
informatie-uitwisseling als we de betekenis van die informatie niet trefzeker en vlot weten te duiden? Precies!
Trefzekere uitwisseling van
betekenis – interoperabiliteit zeg ook maar – leidt
tot helder begrip over en weer en derhalve tot ruime mogelijkheden voor vruchtbare
en effectieve samenwerking. Interoperabiliteit begint bij een gezamenlijk
begrip van de betekenis van informatie – niet alleen binnen de grenzen van de
eigen habitat, maar vooral ook over de grenzen van elkaars habitat heen.
Toekenning van betekenis is
situationeel bepaald. Dat is binnen de sociale psychologie al sinds jaar en dag
bekend. En daarmee doodgewoon; daar staat niemand meer bij stil. Trefzekere
uitwisseling van betekenis in hedendaagse ketens/netwerken en met behulp van geavanceerde
technische voorzieningen vindt, mutatis mutandis, haar basis in contextuele
ordening van informatie. Ook dat zou doodgewoon moeten zijn, maar blijkt een
nog goeddeels onontgonnen terrein waar grote en groeiende belangen liggen die om
spoedige ontdekking roepen.
Zolang we dat niet zien,
blijft er iets ‘geks’ aan de hand. Doodgewoon.
Mei
2010, 2010 © Jan van Til
Voorgaande
tekst is eveneens gepubliceerd op mijn blog “Informatiekundig bekeken”.