Doorbraakfocus
Jan van Til
Digitale technologie toverde
traditionele maatschappij om tot een moderne informatiemaatschappij en loopt nu
tegen haar eigen beperkingen aan. Beperkingen? Ja, want wie goed kijkt, ziet
dat onze hedendaagse informatiesamenleving smoort en vastloopt in haar veelheid
aan onsamenhangende informatieverzamelingen. Terwijl de roep om samenhang en
transparantie (eenduidige betekenis) van informatie in maatschappij en
bedrijfsleven hand over hand toeneemt, woekeren eindeloze duplicatie en vrijwel
onbeheersbare inconsistentie van informatie als een veenbrand hardnekkig voort [1]. En met digitale technologie alleen raakt dat
probleem (maar) niet opgelost; integendeel: eenzijdige focus op digitale
technologie maakt de hele situatie elke dag alleen maar erger.
Hoogste tijd daarom voor
volgende ontwikkelingsstap. Een stap (sprong) die ertoe zal leiden dat we over
een jaar of 10-15 zoiets als informatie-infrastructuur
doodgewoon zijn gaan vinden. Niemand kijkt daar nog van op. Iedereen weet wat
het is en heeft er alle vertrouwen in gekregen. We zijn allemaal – zowel
burger, bedrijf als overheid – op vergelijkbare wijze deel gaan nemen aan
informatieverkeer over informatie-infrastructuur!
Eigenlijk is die ontwikkeling
vergelijkbaar met de ontwikkeling die uiteindelijk leidde tot onze huidige
infrastructuur voor fysiek verkeer. U weet wel, die uiterst krachtige en
algemene voorziening waar burgers, bedrijven en overheden al sinds
‘mensenheugenis’ intensief gebruik van maken. Dag in dag uit. Gezamenlijk en
zonder onderscheid. Doodgewoon. En er is niemand die het in zijn hoofd haalt
een aparte verkeersinfrastructuur aan te leggen voor bijvoorbeeld ambtenaren.
Nee, zoiets zou te gek zijn voor woorden.
Gek genoeg doen we dat voor
informatie wèl! Op grote schaal zelfs. In onze moderne informatiemaatschappij
lopen we wat dat betreft nog flink achter. Wie houdt er niet krampachtig vast
aan het hebben en (onder)houden van eigen en aparte informatieverzameling(en)?
Elk met individuele en afwijkende informatiestructuren annex betekenissen
waardoor uitwisseling van informatie niet of nauwelijks verder komt dan het
niveau van digitale technologie. Op menselijk, dat wil zeggen
semantisch/pragmatisch niveau – het niveau waar het draait om de uitwisseling
van situationele betekenis van
informatie… waar het draait om samenwerken en elkaar begrijpen [2]… op dàt niveau hapert en stokt verdere ontwikkeling
van informatiemaatschappij en grijpt verwarring om zich heen.
Samenhang en transparantie
(heldere betekenis) van informatie tussen gevarieerde en variërende partijen is
onbereikbaar zolang we ons eenzijdig blijven focussen op digitale technologie;
op aparte, losse informatieverzamelingen annex betekenissen [3]. Dan smoren we – u en ik – langzaam maar zeker met/in
onze informatiehooibergen en lopen uiteindelijk vast.
De ontwikkeling tot
informatiemaatschappij – door digitale technologie zo onstuimig in gang gezet
(waarvoor oprechte hulde en dank!) – stagneert nu sterk door aanhoudende focus
op diezelfde technologie. Daarom zijn we toe aan die volgende
ontwikkelingsstap. Toe aan een nieuwe, extra focus: trefzekere uitwisseling van
informatie van eenduidige betekenis
ten behoeve van alle deelnemers aan informatieverkeer. We zijn toe aan sanering
en infrastructuralisering van veel van onze bestaande informatieverzamelingen
tot een stelselmatig opgezette informatie-infrastructuur. Toe aan een uiterst
krachtige en algemene voorziening waar burgers, bedrijven en overheden
gezamenlijk en zonder onderscheid gebruik van maken. Om ongekende bloei van
informatiemaatschappij krachtig te faciliteren.
Alleen mensen die elkaar
begrijpen, kunnen trefzeker samenwerken. Om dat in een mondialiserende
informatiesamenleving als de onze – met alsmaar beweeglijker verhoudingen
soepel te realiseren, is die extra focus hard nodig. Focus waarmee betekenis
van informatie eenduidig vast komt te liggen voor iedere deelnemer aan
informatieverkeer over nieuwe informatie-infrastructuur. En de ons vertrouwde
focus? Die blijft. Die verzekert ons van deugdelijk transport en degelijke
verwerking van inmiddels infrastructureel georganiseerde informatie. Zoals we
dat al sinds jaar en dag gewend zijn.
noten
[1] Uitgebreider schreef ik daarover in het artikel Modern Informatieverkeer (2008). Een verkorte versie daarvan is te vinden als Ontsnapping uit digitaal gekkenhuis in de bundel Eerlijk zullen we alles delen; verkenningen naar interoperabiliteit (2009).
[2] Deze pakkende oneliner ontleende ik aan de gelijknamige brochure van Forum Standaardisatie: Samenwerken en elkaar begrijpen (2010).
[3] Als eventuele (verdere) blikopener kan de bijdrage Korte boodschap over semantische interoperabiliteit (2010) verhelderend werken. Ook het artikel Met zoveel woorden (2009) bevat wat dat betreft veel nuttige toelichting.
Augustus
2010, 2010 © Jan van Til
Voorgaande
tekst is eveneens gepubliceerd op mijn blog “Informatiekundig bekeken”.