Jan van Til

Kijk dan zelf! Daar is-ie toch?!

Jan van Til

Wanneer het een opgroeiend kind begint te dagen dat er iets grondig mis is met Sinterklaas… met de manier waarop het hele Sint-gebeuren is ingeweven in zijn/haar denken… dan duurt het vaak nog een heuse periode voordat het helemaal los is van Sint-op-die-manier. Het vergt nu eenmaal de nodige tijd en inspanning zo’n ingewevenheid met vertrouwen uit het denken te laten wegglijden en verstommen.

Dat werd voor mij een tot-en-met concrete ervaring toen ik samen met mijn (toen nog) dochtertje de intocht van Sinterklaas zou gaan beleven. Thuis probeerde ik haar voorzichtig aan te reiken dat Sinterklaas gewoon een verklede meneer is en dat-ie eigenlijk niet echt bestaat. Het jaar ervoor had ik een dergelijke poging ook al ondernomen: kansloos. Maar nu, met flink wat hulp van haar wat oudere broer, gaf ze aan dat ze dat allang wist. Oud nieuws pa! Nou, daar sta je dan. Maar goed, wij naar Sinterklaas, naar de intocht. Ons wachten werd al snel beloond: daar kwam de goedheiligman aan – compleet, met paard-en-al. “Kijk, papa, kijk! Sinterklaas! Daar is-ie. Kijk nou!” En vlug kroop ze half achter me weg. En ik kon praten als Brugman, hoog-en-laag springen – desnoods, maar Sinterklaas bestond echt voor mijn dochter. “Kijk dan zelf! Daar is-ie toch?!” Inmiddels weet ze beter. Maar het kostte heel wat tijd en praten alvorens oude ingewevenheid werd verruild voor realistischer situering.

Wanneer je ICT-ers uitlegt dat betekenis van informatie niet absoluut bepaald kan worden, maar altijd afhangt van de specifieke situatie… valt het kwartje direct. Het is ook helemaal niet ingewikkeld: blokken in de context van volleybal is nu eenmaal heel wat anders dan blokken in de context van leren/studeren en weer heel wat anders dan blokken in de context van kinderspeelgoed.

Maar wanneer diezelfde ICT-ers aan de slag gaan in een volgend automatiseringsproject… moeten de definities van alle relevante begrippen vooraf en keihard, dus in absolute zin worden vastgelegd. Iets anders is eenvoudigweg niet denkbaar. Dat je per begrip ook de context expliciet zou moeten vastleggen (modelleren)… omdat betekenis per definitie afhangt van de specifieke situatie… dat gaat er dan opeens niet meer in. Met geen mogelijkheid. Dan kijken ze je aan alsof ze willen zeggen: “Kijk dan zelf! Daar is-ie toch?!”

Gelukkig is het alleen maar een ontwikkelingsfase. Op een gegeven moment komen ook ICT-ers tot rijkere inzichten. Geheid!