Bouwen aan de informatierechtsstaat

 

Jan van Til

 

 

 

Op 20 juli 2008 lanceerden Pieter Wisse en Paul Jansen versie 3.0 van het iDNA Manifest. Deze versie is een belangrijke verbetering ten opzichte van versie 2.1 (beschikbaar sinds december 2005) – dat wordt al snel duidelijk!

Met versie 3.0 ontwikkelden Wisse en Jansen een evenwichtiger iDNA Manifest door verscherpt zicht op personen en hun handelingen met persoonsinformatie in en tot robuuste informatiemaatschappij.

 

Aanleiding voor vernieuwing vormde een lacune die werd aangewezen door Ruud van Vliet: in versie 2.1 van het iDNA Manifest laat zich gemakkelijk lezen dat gebruiksplicht van persoonsinformatie beperkt is tot overheidsinstanties. Ten onrechte! Van Vliet, ziet ook gebruiksplicht weggelegd voor bijvoorbeeld commerciële zorginstellingen en bankbedrijven. Wisse en Jansen grepen deze wijzigingsaanzet aan voor verwoording van verder verscherpt inzicht (zie bijvoorbeeld de opmerking bij artikel 8). Het resultaat? Een compleet nieuwe versie van het iDNA Manifest.

 

In deze column deel ik de (voor mij) belangrijkste overeenkomsten en verschillen met u. Daarbij is het is nuttig het Manifest bij de hand te hebben. Zowel de oude als ook de nieuwe versie van het iDNA Manifest zijn beschikbaar als studie-/naslagmateriaal.

 

Gezonde basis.

Artikel 1 van het manifest is geheel in tact gebleven: “Informatie over de individuele (rechts)persoon is eigendom van diezèlfde (rechts)persoon”. En dat is goed nieuws want dat eerste artikel was en is immers de spil waar het iDNA Manifest om draait. Of, anders gezegd en voor wie het ziet: artikel 1 vormt het verdwijnpunt waaruit heel het manifest tot (op)richting komt.

 

Verstevigd fundament.

Beide versies van het iDNA Manifest gaan prominent uit van het eigendomsrecht van de persoon over zijn persoonsinformatie (artikel 1). De positie van dat eigendomsrecht komt in de nieuwe versie echter uitdrukkelijk naar voren. De uitwerking van eigendomsrecht verloopt nu via (artikel 2) “oorspronkelijk en volledig beschikkingsrecht van de persoon over zijn persoonsinformatie”.

Gebruiksrecht wordt in versie 3.0 van het iDNA Manifest consequent aangeduid met de term ‘handelingsrecht’. Dat handelingsrecht omvat het gebruik en vloeit voort uit het op enig moment geldende beschikkingsrecht van een persoon over zijn persoonsinformatie. Net als in de oude versie, kan beschikkingsrecht bij wet beperkt zijn met het oog op voldoende waarborgen voor onderling maatschappelijk (informatie)verkeer.

Daar waar de oude versie zich vooral druk lijkt te maken over ordelijk gebruik van persoonsinformatie, zorgt versie 3.0 voor juiste inbedding van handelingsrecht (gebruiksrecht) in beschikkingsrecht; beschikkingsrecht dat voortvloeit uit eigendomsrecht.

 

Allemaal personen verwikkeld in ordelijk informatieverkeer.

De oude versie lijkt een tweedeling voor te staan tussen enerzijds overheidsinstanties en anderzijds andere personen. Een laatste rudiment van verouderd óverheid/ònderdaan denken? Wie weet. Versie 3.0 helpt die achterhaalde tweedeling soepel uit de wereld.

In hedendaagse informatiemaatschappij gaat het immers om een grote en toenemende variëteit aan personen die, elk afzonderlijk, op eigen wijze en met eigen taken, belangen enzovoort, betrokken zijn bij en op allerlei ordelijk verlopend maatschappelijk (informatie)verkeer. Voor iédere persoon moet dat verkeer met iedere àndere persoon snel, soepel, veilig, betrouwbaar enzovoort wèrken!

iDNA Manifest versie 3.0 vestigt sterk verbeterd evenwicht dat voortkomt uit eigendomsrecht en beschikkingsrecht en vervolgens tot volle ontwikkeling komt via wettelijke uitzondering op zelfbeschikking, wettelijke handelingsverplichting en vrijwillige verlening van handelingsrecht met betrekking tot de persoon en zijn persoonsinformatie.

Allemaal verschillende personen die via de ordening van het iDNA Manifest tot kleurrijk en robuust informatieverkeer komen.

 

Begin.

Versie 3.0 van het iDNA Manifest is inderdaad een belangrijke verbetering. Tegelijk blijft gelden dat we nog maar aan pril en vroeg begin van ideeën over en visie op de informatiemaatschappij staan. Daarom blijft opbouwende kritiek zoals van Van Vliet en inmiddels ook van Houtman (zie noot 4) onmisbaar! En voor dat doel opent Jansen binnenkort op dotindividual een discussieplatform. U bent daar van harte welkom! Er is nog veel werk te doen.

 

 

 

Juli 2008, 2008 © Jan van Til